Bałtykowi grożą większe zakwity sinic? Po powodzi naukowcy ostrzegają

01 lis 2024

Przyszły sezon letni może być ciężki dla branży turystycznej. Z raportu naukowców Politechniki Wrocławskiej wynika, że w przyszłym roku w Bałtyku można się spodziewać większego zakwitu sinic. Wszystko z powodu tegorocznej powodzi na południu Polski. W wodzie, która spłynęła do morza stwierdzono znaczne przekroczenie stężeń niektórych pierwiastków. Zagrożenie zakwitem sinic będzie szczególnie wysokie w przypadku wysokich temperatur. A jak wiadomo, klimat staje się coraz bardziej nieprzewidywalny a sam Bałtyk coraz cieplejszy.

– Takie zdarzenia jak powódź powodują zwykle wzrost stężeń zanieczyszczeń, zarówno organicznych, jak i nieorganicznych, co może zagrażać zdrowiu publicznemu i środowisku – mówi prof. Katarzyna Chojnacka, prorektor ds. współpracy z otoczeniem, kierująca akredytowanym Laboratorium Chemicznym Analiz Wielopierwiastkowych na Politechnice Wrocławskiej.

Ekspertyza wody objęła badania chemiczne i mikrobiologiczne próbek pobranych w czterech lokalizacjach wzdłuż Odry. Trwały one kilka dni i zostały przeprowadzone z użyciem różnych technik badawczych. Wyniki analiz próbek wody zostały porównane z obowiązującymi normami oraz Ramową Dyrektywą Wodną. Stwierdzono m.in. znaczące przekroczenia stężeń glinu (Al) i żelaza (Fe). Natomiast stężenia azotu (N) i fosforu (P) były podwyższone, co może wpływać na zwiększenie tempa eutrofizacji (proces wzbogacania zbiorników wodnych w pierwiastki biofilne). Tego rodzaju zanieczyszczenia są szczególnie niebezpieczne w zamkniętych akwenach, takich jak Morze Bałtyckie. Odnotowano również wysokie stężenie sodu (Na), chociaż dla tego pierwiastka norma w wodach powierzchniowych nie jest wyznaczona.

– Wyniki badań wykazały, że woda powodziowa niesie znaczne ilości zanieczyszczeń chemicznych i biologicznych – wyjaśnia prof. Katarzyna Chojnacka z Wydziału Chemicznego. – Powodzie przyczyniają się do podniesienia osadów dennych, które są bogate w biogeny (np. azot, fosfor), metale ciężkie oraz substancje organiczne. Eutrofizacja wywołana nadmiernym stężeniem tych związków prowadzi do deficytu tlenu w wodzie, co wywiera presję na organizmy wodne, takie jak ryby. Woda powodziowa niesie również znaczny ładunek biogenów i zanieczyszczeń do Morza Bałtyckiego, przyspieszając zakwity sinic. Problem ten jest szczególnie istotny ze względu na zamknięty charakter Bałtyku i jego długi czas wymiany wody.

Jak podkreślają naukowcy, zaskakująco pozytywny był natomiast brak podwyższonych stężeń toksycznych metali, takich jak kadm czy rtęć, co świadczy o niskim poziomie zanieczyszczenia tymi pierwiastkami.

– Zwiększone ładunki biogenów wpływają na rozwój stref beztlenowych w Bałtyku, co prowadzi do śmierci organizmów dennych i zaburzeń w łańcuchu pokarmowym – podkreśla prof. Katarzyna Chojnacka. – Długotrwałe skutki takich zanieczyszczeń mogą mieć poważne konsekwencje dla rybołówstwa oraz turystyki w regionie. Jesienna powódź, która wprowadziła duży ładunek zanieczyszczeń do Morza Bałtyckiego, prawdopodobnie spowoduje bujny zakwit sinic latem. W związku z tym konieczne jest podjęcie działań mających na celu redukcję dopływu zanieczyszczeń oraz wdrożenie strategii ochrony ekosystemów morskich.

Co ważne, ze względu na ograniczoną cyrkulację czas wymiany wód Bałtyku z Morzem Północnym wynosi około 25-30 lat. Bałtyk, morze niemal zamknięte, połączony jest z Morzem Północnym przez wąskie Cieśniny Duńskie. Wolna wymiana wód sprzyja gromadzeniu się zanieczyszczeń, takich jak biogeny (azot, fosfor), co pogłębia proces eutrofizacji. Zanieczyszczenia pochodzące z powodzi mogą więc utrzymywać się przez dekady, zwiększając ryzyko długotrwałego pogorszenia jakości wody i ekosystemów morskich.

oprac rj

foto: WCH PW

Czytaj również: